Żylaki nóg – wszystko, co trzeba o nich wiedzieć

Żylaki na nogach są problemem dotyczącym coraz większej grupy osób. Do ich powstawania przyczyniają się czynniki środowiskowe, ale ważną rolę odgrywa również genetyka, a szczególnie nieprawidłowe ukształtowanie zastawek żylnych. Żylaki są problemem nie tylko kosmetycznym, ale mogą również powodować poważne konsekwencje zdrowotne. Czym dokładnie są żylaki, dlaczego powstają, jak je leczyć i czy można im zapobiegać?

Czym są żylaki i jak powstają?

Żylakami nazywa się wydłużone i poszerzone żyły, które zyskują przez to kręty przebieg i widoczne są pod skórą. Aby zrozumieć proces powstawania żylaków na nogach, należy dowiedzieć się nieco więcej na temat budowy układu krwionośnego w tej części ciała. Krew tętnicza dostarczająca niezbędnych składników do tkanek w nogach przechodzi przez naczynia włosowate, skąd dostaje się do żył. Krew żylna przepływa pod znacznie mniejszym ciśnieniem, a dodatkowo musi pokonać długą drogę w górę ciała, aż do serca. Aby zapobiec jej cofaniu się, w żyłach obecne są specjalne zastawki, które umożliwiają przepływ tylko w jedną stronę. Do powstania żylaków nóg prowadzą dwie główne drogi. Po pierwsze są to czynniki środowiskowe, na przykład praca wykonywana długotrwale na stojąco. W takiej sytuacji może z czasem dojść do poszerzenia światła żył, co w konsekwencji prowadzi do niedomykalności zastawek. Krew więc zaczyna przepływać mniej efektywnie, a nacisk na ściany żył zwiększa się. To prowadzi do jeszcze większego ich poszerzenia i jeszcze poważniejszej niedomykalności zastawek, co jest błędnym kołem, którego bezpośrednim skutkiem są właśnie żylaki. Zastawki mogą być też nieprawidłowo ukształtowane z powodów czysto genetycznych. Wówczas ryzyko powstania żylaków jest znacznie większe i poleca się stosowanie specjalnych środków profilaktycznych.

Jakie są czynniki ryzyka dla powstawania żylaków?

Oprócz wspomnianych już czynników genetycznych i częstego, długotrwałego stania, istnieją też inne czynniki ryzyka, które znacznie zwiększają ryzyko powstania żylaków. Jednym z poważniejszych jest ciąża, w której następuje zwiększenie objętości krwi, a wpływ hormonów na żyły osłabia ich ściany. Duże znaczenie mają również niedobory witamin i minerałów, które również mogą skutkować osłabieniem ścian naczyń krwionośnych. Czynnikiem zwiększającym ryzyko jest otyłość. Znaczenie może mieć wykonywanie pracy, w której dużo się dźwiga, a także przebyte urazy i operacje nóg. Zasadniczo częstotliwość występowania żylaków wzrasta wraz z wiekiem.

Jak pozbyć się żylaków – główne metody leczenia

Istnieją trzy główne typy żylaków. Tak zwane pajączki naczyniowe są rozszerzonymi, drobnymi żyłami leżącymi płytko w skórze. Żylaki siatkowate powstają na nieco większych, choć w dalszym ciągu niewielkich naczyniach leżących pod skórą. Oba te typy są najczęściej całkowicie niegroźne i nie powodują większych dolegliwości. Nie powinno się ich jednak lekceważyć, ponieważ mogą świadczyć o ogólnej tendencji do powstawania żylaków na nogach. Trzecim typem są żylaki głównych pni żylnych, które najczęściej powodują dolegliwości bólowe, mogą prowadzić do rozwoju schorzeń takich, jak zapalenie żył powierzchniowych, czy przewlekła niewydolność żylna i zawsze wymagają interwencji lekarza.

Istnieją trzy główne typy leczenia żylaków. Pierwszym z nich jest leczenie farmakologiczne. Leki na żylaki to preparaty wzmacniające i uszczelniające ściany żył, a także zapobiegające powstawaniu zakrzepów (stosowane głównie w sytuacji, w której dojdzie również do zapalenia żył). Dostępne są również preparaty naturalne, które zmniejszają dolegliwości bólowe i obrzęk, który może towarzyszyć żylakom. Pończochy uciskowe stosowane są przede wszystkim dla złagodzenia dolegliwości i zmniejszenia ryzyka dalszego rozwijania się żylaków. Dostępne są pończochy o różnym stopniu ucisku i powinny być one zawsze dobierane przez specjalistę. Dostępne jest również leczenie chirurgiczne. W przypadku pajączków naczyniowych możliwe jest laserowe usuwanie żylaków, którego celem jest przede wszystkim poprawa wyglądu nóg. Czasem dochodzi do poważnych powikłań jak silny ból, pękanie naczyń, czy niegojące się owrzodzenia. W takich sytuacjach lekarz podejmuje najczęściej decyzję o leczeniu operacyjnym. Operacja żylaków pozwala pozbyć się groźnych powikłań i znacznie zwiększyć komfort życia pacjenta, choć nie zmniejsza ryzyka nawrotu żylaków w przyszłości.

Profilaktyka – jak zapobiegać żylakom?

W sytuacji, w której występują czynniki ryzyka, ważne jest podjęcie działań profilaktycznych, które znacznie zmniejszą ryzyko wystąpienia żylaków. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób, u których stwierdzono już niedomykalność zastawek żylnych (warunkowaną genetycznie, albo środowiskowo). Do działań profilaktycznych należy na przykład zmiana pracy na taką, która nie wymaga długotrwałego stania, ani dźwigania dużych ciężarów. Liczy się również utrzymywanie odpowiedniej dla swojego wzrostu i budowy ciała wagi. W ciąży zaleca się suplementowanie witamin i minerałów wzmacniających ściany naczyń krwionośnych. Czasem zaleca się też stosowanie specjalnych skarpetek i pończoch profilaktycznych.